Đời Sống
Bệnh OCD là gì? Tại sao nó lại là một bệnh lý?
Nội dung bài viết
OCD là một dạng rối loạn cưỡng chế. Đây không đơn thuần là một thói quen hay tính cách, mà là một dạng rối loạn tâm lý. Cùng đi tìm hiểu sâu hơn về OCD, phân tích nguyên nhân, biển hiện và cách điều trị ra sao? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này.
Bệnh OCD là gì?
OCD là câu nói chúng ta thường thấy nghe dạo gần đây, giới trẻ hay đùa nhau rằng mình bị OCD khi bản thân là người ngăn nắp, gọn gàng. Thực chất OCD là một dạng rối loạn ám ảnh cưỡng chế, đây là một bệnh lý thuộc nhóm rối loạn lo âu, đặc trưng bởi các suy nghĩ ám ảnh và hành vi cưỡng chế lặp đi lặp lại. Đây không chỉ đơn giản là thói quen hay sự cầu toàn mà là tình trạng tâm lý gây khổ sở cho người bệnh nếu không thực hiện một hành vi nào đó.
OCD xuất hiện khi một người liên tục bị ám ảnh bởi một ý nghĩ hoặc hình ảnh không mong muốn. Chẳng hạn như sợ vi khuẩn, sợ gây hại cho người khác, sợ mắc lỗi. Để giảm bớt lo âu, người đó sẽ thực hiện những hành vi cưỡng chế như rửa tay liên tục, kiểm tra các thiết bị trong nhà thường xuyên, sắp xếp đồ đạc theo trật tự cho đến khi nào thỏa mãn.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, đây là một trong 10 căn bệnh hàng đầu gây suy giảm chất lượng cuộc sống, thường gặp ở độ tuổi từ 18-35. Dù vậy vẫn nhiều người nhầm lẫn giữa bệnh lý và tính cách cá nhân, dẫn đến việc trị bệnh bị trì hoãn.
Dấu hiệu nhân viết người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
Không phải ai cẩn thận hay thích sạch sẽ cũng là người mắc chứng OCD. Để hiểu rõ hơn, cần xác định các dấu hiệu của người mắc chứng rối loạn lo âu. Đa phần các biểu hiện xuất hiện âm thầm và kéo dài, khiến người bệnh và người thân khó nhận ra ngay từ ban đầu
- Suy nghĩ ám ảnh: Lo lắng thái quá về một vấn đề nào đó, sợ làm tổn thương người khác, sợ tai nạn xảy ra nếu không thực hiện đúng một hành vi nào đó
- Hành vi cưỡng chế: Rửa tay hằng chục lần mỗi ngày, kiểm tra khóa cửa hoặc công tắc điện nhiều lần dù đã biết chắc là an toàn
- Tính lặp lại: Các hành vi này không mang lại cảm giác an tâm lâu dài mà chỉ giúp giảm lo âu tạm thời và nhanh chóng lo âu quay lại như một vòng lặp
- Mất nhiều thời gian trong ngày: Người bệnh có thể mất hàng giờ mỗi ngày cho các hành vi cưỡng chế mà không kiềm lại được
- Nhận thức được sự phi lý nhưng không thể kiểm soát: Đây là điểm phân biệt với các bệnh lý tâm thần nặng hơn. Người mắc OCD thường biết hành vi của họ là quá đà nhưng vẫn không thể kháng cự
Những biểu hiện này thường kéo dài hàng tháng, hàng năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày, trong công việc và các mối quan hệ.
OCD khác gì với tính cẩn thận thông thường
OCD thường bị nhầm lẫn tới tính cách cẩn thận hay còn gọi là kỹ tính. Trên thực tế sự khác biệt giữa OCD và tính cẩn thận thông thường là rất lớn, cả về mức độ lẫn tác động đến tâm lý.
| Đặc điểm | Người kỹ tính | Người mắc OCD |
|---|---|---|
| Mục đích hành vi | Để cảm thấy gọn gàng, sạch sẽ | Để giảm bớt lo âu từ suy nghĩ ám ảnh |
| Cảm xúc sau khi làm | Thoải mái, hài lòng | Tạm yên tâm, nhưng lo lắng quay lại |
| Kiểm soát hành vi | Có thể dừng lại khi muốn | Cảm thấy bắt buộc phải làm |
| Ảnh hưởng đến cuộc sống | Không hoặc rất ít | Ảnh hưởng nặng đến thời gian, công việc, quan hệ xã hội |
Vì vậy nếu một người dành vài phút dọn dẹp bàn làm việc mỗi ngày không có nghĩa là họ mắc OCD. Những nếu họ không dọn thì cảm thấy lo lắng cực độ, thậm chí là mất ngủ.
Tại sao OCD được xếp vào nhóm bệnh lý?
OCD không còn là một biểu hiện tâm lý đơn thuần mà còn được y học hiện đại xếp vào nhóm rối loạn tâm thần bởi vì các triệu chứng của nó như một căn bệnh.
- Có cơ chế bệnh sinh rõ ràng: OCD liên quan đến sự mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh serotonin trong não, dẫn đến sự rối loạn trong việc điều tiết cảm xúc và kiểm soát hành vi.
- Ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng cuộc sống: Người mắc OCD thường bị trì hoãn công việc, mất ngủ, bị cô lập xã hội, thậm chí trầm cảm do cảm giác bất lực trước những suy nghĩ ám ảnh
- Cần sự can thiệp y tế: Nếu không điều trị, OCD có thể kéo dài hàng chục năm, làm giảm chất lượng sống nghiêm trọng. Việc điều trị gồm cả tâm lý trị liệu và thuốc, tương tự như các rối loạn khác như trầm cảm, lo âu.
OCD gây ảnh hưởng gì đến cuộc sống và các mối quan hệ
Ảnh hưởng của OCD không dừng lại ở tâm lý người bệnh mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống, từ học tập, công việc đến mối quan hệ với người thân và đồng nghiệp.
- Suy giảm hiệu suất làm việc/học tập: Người bệnh mất thời gian với các hành vi cưỡng chế, giảm khả năng tập trung, thường xuyên nghỉ việc do tâm lý bất ổn.
- Mâu thuẫn gia đình: Người thân không hiểu rõ về OCD thường dễ cáu giận hoặc chỉ trích, khiến người bệnh cảm thấy cô đơn và xa cách.
- Tự ti và trầm cảm: Người mắc OCD thường giấu kín bệnh, cảm thấy xấu hổ hoặc nghĩ rằng bản thân “khác người”, dễ dẫn đến mất niềm tin vào chính mình.
- Hạn chế giao tiếp xã hội: Người bệnh có xu hướng né tránh tụ tập, du lịch, hoặc những hoạt động tập thể vì lo sợ suy nghĩ ám ảnh sẽ xuất hiện.
Một người chia sẻ: “Tôi mất hơn 2 tiếng mỗi ngày để kiểm tra cửa, kiểm tra gas trước khi đi làm. Điều đó khiến tôi luôn đi trễ và bị đồng nghiệp hiểu nhầm là lười biếng.” Đây là minh chứng cho thấy OCD tác động như thế nào đến đời sống hằng ngày.
=> Rối loạn cưỡng chế OCD không còn là điều gì quá xa lạ trong xã hội hiện đại. Nó có thể âm thần phát triển và tàn phá tâm lý người bệnh nếu không được hiểu và điều trị đúng cách. Việc phân biệt rõ ràng giữa một tính cách kỹ tính với bệnh lý OCD là vô cùng quan trọng. Nếu bạn hoặc người thân có những triệu chứng trên, hãy đến chuyên gia tâm lý để được điều trị sớm nhất.