Chứng tăng động giảm chú ý có thể trị được không ?

Chứng tăng động giảm chú ý – ADHD từ lâu đã không còn là một cụm từ xa lạ trong tâm lý học hiện đại. Nhưng dù xuất hiện nhiều trong các cuộc trò chuyện, căn bệnh này vẫn bị hiểu nhầm là một tật xấu hay một trạng thái tăng động quá mức. Thực tế ADHD là một dạng rối loạn phát triển thần kinh mãn tính, có thể ảnh hưởng lớn học tập, cảm xúc, hành vi và cả các mối quan hệ xã hội. Vậy liệu căn bệnh này có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Nguyên nhân gây ra ADHD

Nhiều đứa trẻ có những triệu chứng tăng động quá mức, mất hành vi kiểm soát hoặc không thể ngồi yên một chỗ. Nguyên nhân dẫn tới chứng tăng động giảm chú ý sẽ được khai thác ngay sau đây:

• Do di truyền: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ADHD có yếu tố di truyền, nếu cha mẹ từng mắc hoặc có rối loạn thần kinh liên quan, nguy cơ con cái mắc ADHD do di truyền cao gấp 2-4 lần người bình thường. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng do gen, nên đừng quá vội đổ lỗi cho di truyền.
• Rối loạn chức năng não bộ: Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến khả năng tập trung và kiểm soát hành vi, thường bị thiếu hụt hoặc hoạt động không hiệu quả ở người mắc ADHD. Điều này khiến họ không kiểm soát được cảm xúc, hành vi xung động và dễ bị kích thích quá mức.
• Yếu tố môi trường và thai kỳ: Phụ nữ hút thuốc, sử dụng rượu bia trong thời kỳ mang thai, hoặc trẻ sinh non, nhẹ cân cũng có nguy cơ cao hơn phát triển ADHD. Ngoài ra việc tiếp xúc với chì, ô nhiễm môi trường hoặc cẳng thẳng từ gia đình cũng là những tố môi trường góp phần làm gia tăng tình trạng này.

Tăng động giảm chú ý có thể trị khỏi không?

Trên thực tế ADHD không thể “chữa khỏi hoàn toàn” nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt để người bệnh có một cuộc sống bình thường, tự lập. Các chuyên gia tâm lý khẳng định nếu được phát hiện sớm trước 7 tuổi và can thiệp bài bản, phần lớn trẻ sẽ thích nghi được với môi trường học tập, xã hội và giảm hẳn các triệu chứng tăng động khi trưởng thành.

Nhiều người nghĩ rằng ADHD là bệnh của trẻ con, nhưng thật tế khoảng 60% trẻ mắc ADHD sẽ có triệu chứng kéo dài đến tuổi trưởng thành nếu không được điều trị đúng cách. Tuy nhiên người lớn thường biểu hiện khác trẻ nhỏ, họ không nghịch ngợm mà thay vào đó là tình trạng thiếu kiên nhẫn, hay quên, làm việc kém tập trung và rối loạn cảm xúc.

Chìa khóa để trị ADHD nằm ở phát hiện sớm và điều trị đúng cách, kết hợp giữa nhiều phương pháp từ thuốc, hành vị trị liệu cho đến thay đổi môi trường sống và tương tác xã hội.

Các phương pháp điều trị tăng động giảm chú ý

Việc điều trị ADHD hiện nay không chỉ dừng ở uống thuốc mà thay vào đó là một kế hoạch để cải thiện bệnh, giữa y học, tâm lý và giáo dục.

Dùng thuốc

Các nhóm thuốc phổ biến như methylphenidate (Ritalin), amphetamine (Adderall) hay atomoxetine…có tác dụng tăng lượng dopamine và norepinephrine trong não, từ đó giúp tăng sự tập trung, giảm tăng động và kiểm soát hành vi. Tuy nhiên dùng thuốc chỉ là giải pháp ngắn hạn, thuốc không nên dùng kéo dài nếu không có sự theo dõi sát sao của bác sĩ.

Can thiệp tâm lý

Đây là phương pháp trong việc điều trị ADHD bền vững. Các chuyên gia tâm lý sẽ giúp:

• Nhận thức được cảm xúc và hành vi của mình
• Biết cách kiểm soát cơn xung động
• Học kỹ năng xã hội và giải quyết vấn đề

Liệu pháp này không chỉ giúp trẻ tiến bộ mà còn gắn kết chặt chẽ với gia đình, nâng cao kỹ năng nuôi dạy trẻ

Giáo dục cá nhân

Người mắc ADHD cần môi trường học tập phù hợp như : lớp ít học sinh, thầy cô kiên nhẫn, có chiến lược dạy học cá nhân, khen thưởng mỗi lần làm tốt, giảm thời lượng học, sắp xếp trẻ ngồi xa những nơi ồn ào dễ bị phân tâm…

Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt

Một số thay đổi nhỏ cũng có thể giúp cải thiện rõ rệt:

• Giữ thời gian biểu cố định
• Ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh
• Tập thể dục nhẹ mỗi ngày như đi bộ, bơi, yoga để tăng khả năng tập trung tốt hơn

Vai trò của gia đình và trường học trong quá trình điều trị ADHD

Bạn có biết rằng 90% kết quả điều trị ADHD phụ thuộc vào cách hành xử của người lớn xung quanh đứa trẻ? Bác sĩ có thể kê đơn, chuyên gia có thể tư vấn, nhưng chính gia đình và nhà trường mới là người đồng hành lâu dài nhất.

Gia đình là “chìa khóa vàng”

Trẻ ADHD thường rất nhạy cảm với cảm xúc của cha mẹ. Nếu cha mẹ luôn la mắng, căng thẳng, dễ nổi nóng, trẻ sẽ càng dễ rơi vào tình trạng bùng phát hành vi. Vì vậy, phụ huynh nên:

• Học cách giao tiếp không chỉ trích, thay bằng khen ngợi cụ thể
• Tạo khung giờ sinh hoạt ổn định để trẻ cảm thấy an toàn
• Không so sánh con với người khác, điều này chỉ gây thêm áp lực

Ngoài ra, việc tham gia cùng con vào các buổi trị liệu tâm lý là một cách tuyệt vời để hiểu con hơn và học được kỹ năng xử lý tình huống hiệu quả.

Trường học

Trường học không chỉ là nơi học chữ mà còn là môi trường xã hội đầu tiên của trẻ. Giáo viên nên:

• Hợp tác chặt chẽ với phụ huynh để thống nhất phương pháp dạy
• Hiểu và chấp nhận sự khác biệt của trẻ mắc ADHD
• Hướng dẫn bạn bè trong lớp hòa nhập với trẻ ADHD thay vì xa lánh

Việc xây dựng môi trường học tập tích cực giúp trẻ cảm thấy mình “không bị bỏ rơi”, từ đó thúc đẩy sự cải thiện về mặt tinh thần lẫn hành vi.

=> ADHD có thể cải thiện được, nó là một hành trình dài, cần kiên nhẫn, tình thương và cả kiến thức. Với phương pháp điều trị phù hợp, sự đồng hành từ gia đình và nhà trường, ADHD có thể kiểm soát rất tốt, giúp trẻ phát triển toàn diện và hòa nhập với xã hội.