Vì sao thời tiết nắng nóng lại dễ gây đột quỵ ?

Vào những ngày nắng nóng đỉnh điểm, nhiều người bất ngờ bị ngất xỉu, mất ý thức, thậm chí đột quỵ dù trước đó hoàn toàn khỏe mạnh. Điều gì khiến thời tiết oi bức lại trở nên nguy hiểm đến vậy? Liệu chỉ cần tiếp xúc vài giờ ngoài trời nắng đã có thể đối mặt với “cơn đột quỵ tử thần”? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa nhiệt độ môi trường và nguy cơ đột quỵ, đồng thời hướng dẫn cách nhận biết dấu hiệu sớm và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất trong mùa hè.

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, nhưng lại thường bị hiểu sai. Vậy đột quỵ là gì và vì sao nó lại xảy ra bất ngờ như thế?

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn hoặc suy giảm. Khi máu không lên được não, tế bào não sẽ thiếu oxy và chất dinh dưỡng, nhanh chóng chết đi chỉ trong vài phút. Có hai loại đột quỵ chính đó chính là:

• Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Đây là tình trạng chiếm khoảng 80% trường hợp, xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn do các cục máu đông
• Đột quỵ do xuất huyết: Do mạch máu trong não bị vỡ, gây xuất huyết não

Căn bệnh này không phân biệt tuổi tác hay giới tính. Tuy nhiên người có tuổi cao hoặc đang có bệnh nền thì nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn người bình thường. Thông thường đột quỵ tới sẽ không báo trước mà nó xảy ra đột ngột. Nếu không được cấp cứu kịp thời trong 3-4 tiếng đầu người bệnh sẽ rơi vào trạng thái hôn mê, bại liệt, nặng hơn là tử vong.

Nắng nóng gây ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể?

Vào những ngày thời tiết oi bức trên 37 độ C, cơ thể phải hoạt động nhiều hơn để điều hòa nhiệt độ thông qua việc đổ mồ hôi. Tuy nhiên mất nước quá mức lại làm giảm thể tích máu, tăng độ nhớt của máu và giảm khả năng lưu thông máu tới não.

Khi đó tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu, gây tăng huyết áp tạm thời, tạo điều kiện cho các mạch máu não bị tổn thương, nhất là ở những người có bệnh nền về tim mạch. Ngoài ra nắng nóng cũng khiến điện giải trong cơ thể mất cân bằng, gây mệt mỏi, chóng mặt, tim đập nhanh, co giật…

Khi thân nhiệt vượt quá 40 độ C, hệ thần kinh trung ương bị rối loạn, dễ gây tổn thương não và các cơ quan nội tạng. Không khí nóng và ẩm làm giảm hiệu quả hệ hô hấp, dẫn đến lượng oxy não giảm mạnh. Máu đặc hơn khi cơ thể mất nước nhiều, tạo điều kiện hình thành các cục máu đông, đây chính là nguyên nhân chính gây đột quỵ.

Cơ chế dẫn đến đột quỵ do nhiệt

Đột quỵ do nhiệt xảy ra khi cơ chế điều nhiệt tự nhiên của cơ thể bị phá vỡ, cụ thể như:

• Nhiệt độ cơ thể tăng cao: Khi tiếp xúc với môi trường nắng nóng trong thời gian dài, nhiệt tích tụ trong cơ thể mà không được thoát ra kịp thời qua mồ hôi
• Mất nước và điện giải: Quá trình mồ hôi kéo dài dẫn đến mất nước trầm trọng. Điều này làm giảm lượng máu lưu thông, tăng độ sệt của máu và cản trở vận chuyện oxy
• Tổn thương mạch máu: Huyết áp dao động liên tục, khiến mạch máu dễ vỡ hoặc hình thành các cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu
• Rối loạn hệ thần kinh: Cơ thể bắt đầu rơi vào trạng thái mệt mỏi, lẫn lộn, có thể ngất xỉu. Nếu không được can thiệp đúng lúc, sẽ tiến triển thành đột quỵ nặng.

Dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ mà bạn không được bỏ qua

Hãy học cách lắng nghe cơ thể và đừng bao giờ bỏ qua những triệu chứng dù là nhỏ nhất. Dưới đây là những biểu hiện cảnh báo đột quỵ trong mùa nóng mà bạn cần đặc biệt lưu ý:

• Đột ngột yếu hoặc tê một bên mặt, tay hoặc chân
• Nói khó, nói lắp hoặc không hiểu lời người khác
• Thị lực giảm hoặc mờ mắt một bên
• Mất thăng bằng, chóng mặt, không thể đi lại vững
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân

Ngoài ra, một số dấu hiệu cảnh báo đặc biệt trong thời tiết nắng nóng gồm:

• Da đỏ bừng, khô hoặc ra mồ hôi đầm đìa
• Nhiệt độ cơ thể cao bất thường
• Tim đập nhanh, cảm giác ngộp thở
• Lú lẫn, phản ứng chậm, ngất xỉu

Một cách kiểm tra đơn giản mà bạn có thể áp dụng là nguyên tắc FAST:

• Face: Yêu cầu người đó cười, xem có bị lệch miệng không.
• Arm: Yêu cầu giơ hai tay lên, xem tay có bị yếu, rớt không.
• Speech: Yêu cầu lặp lại câu đơn giản, xem nói có tròn và rõ không.
• Time: Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, gọi cấp cứu ngay lập tức.

Làm gì để phòng tránh đột quỵ trong những ngày nắng nóng cực độ?

Nắng nóng không thể tránh, nhưng đột quỵ thì hoàn toàn có thể phòng ngừa. Việc duy trì những thói quen sinh hoạt khoa học trong mùa hè sẽ giúp bạn bảo vệ não bộ một cách hiệu quả.

1. Uống đủ nước mỗi ngày (2–2.5 lít), chia thành nhiều lần. Nếu hoạt động ngoài trời, cần tăng cường nước điện giải.
2. Tránh ra ngoài vào giờ cao điểm từ 10h–16h, khi nhiệt độ ngoài trời và tia UV đạt mức cao nhất.
3. Mặc quần áo thoáng mát, đội nón rộng vành, đeo kính râm và sử dụng kem chống nắng.
4. Ăn uống lành mạnh, ưu tiên trái cây, rau xanh, thực phẩm mát gan, lợi tiểu.
5. Không nên tập thể dục vào buổi trưa hoặc nơi không có bóng mát.
6. Kiểm tra sức khỏe định kỳ nếu bạn có tiền sử bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường.
7. Đừng chủ quan khi cảm thấy chóng mặt, buồn nôn hay mất sức, vì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm.

Kết luận

Mùa hè là thời điểm cơ thể phải hoạt động hết công suất để thích nghi với môi trường. Trong khi đó, đột quỵ lại là “sát thủ thầm lặng” dễ xảy ra nhất khi nhiệt độ vượt ngưỡng chịu đựng. Việc hiểu đúng về cơ chế, dấu hiệu cảnh báo sớm và các biện pháp phòng tránh sẽ giúp bạn giảm thiểu tối đa nguy cơ đột quỵ mùa nắng nóng, không chỉ cho bản thân mà còn cho người thân trong gia đình.