Tạp Chí Sức Khỏe
Đột quỵ ở tim và đột quỵ ở não khác nhau như thế nào ?
Nội dung bài viết
Khi nghe đến từ “đột quỵ”, nhiều người lập tức nghĩ đến tai biến mạch máu não, nhưng thực tế còn có một loại đột quỵ nguy hiểm không kém đó là đột quỵ ở tim. Cả hai đều là tình trạng cấp cứu y tế, diễn tiến nhanh và có thể gây tử vong trong thời gian ngắn nếu không được xử lý kịp thời. Tuy nhiên, đột quỵ ở tim và đột quỵ ở não có cơ chế hình thành, triệu chứng và hậu quả hoàn toàn khác nhau. Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt chính xác hai loại đột quỵ để không nhầm lẫn, từ đó chủ động nhận biết và phòng ngừa hiệu quả hơn.
Đột quỵ ở não là gì?
Không ít người vẫn nghĩ đột quỵ đồng nghĩa với đột quỵ tim, tuy nhiên đột quỵ ở não hay còn gọi là tai biến mạch máu não mới là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong và tàn tật ở người lớn tuổi tại Việt Nam.
Đột quỵ ở não là tình trạng máu không thể lưu thông đến một phần của não, làm cho các tế bào thần kinh tại khu vực đó không nhận đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến tổn thương và tử vong chỉ sau vài phút. Có hai dạng chính:
- Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Chiếm khoáng 85% các trường hợp, xảy ra khi cục máu đông chặn dòng máu
- Đột quỵ xuất huyết: Chiếm khoảng 15%, xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, máu tràn vào mô não.
Đột quỵ não có thể xảy ra rất nhanh chóng và đột ngột, đi kèm với các triệu chứng như méo mặt, tê liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, chóng mặt, buồn nôn…Nếu không được cấp cứu trong thời gian vàng từ 3-6 tiếng, bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao hoặc sống thực vật, tàn tật vĩnh viễn.
Đột quỵ ở tim là gì?
Khi nói đến đột quỵ tim, nhiều người thường ám chỉ hiện tượng nhồi máu cơ tim, đây là một tình trạng vô cùng nguy hiểm và cần cấp cứu gấp. Khác với tai biến mạch máu não, đột quỵ tim ảnh hưởng trực tiếp đến cơ tim và hệ tuần hoàn.
Đột quỵ ở tim hay chính xác là nhồi máu cơ tim, xảy ra khi mạch vành các mạch máu nuôi tim bị tắc nghẽn đột ngột do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa. Khi máu không thể đến được một phần của cơ tim, tế bào tim sẽ bắt đầu chết dần chỉ sau vài phút, dẫn đến suy tim, loạn nhịp, thậm chí ngưng tim đột ngột. Triệu chứng thường thấy gồm:
- Đau thắt ngực dữ dội, lan ra cánh tay trái hoặc vai
- Khó thở, toát mồ hôi lạnh
- Cảm giác nghẹt thở, nặng ngực
- Hồi hộp, loạn nhịp tim, thậm chí là ngất xỉu
Điểm khác nhau giữa đột quỵ tim và đột quỵ não
Cả hai loại đột quỵ đều cực kỳ nguy hiểm và cần cấp cứu nhanh chóng. Tuy nhiên, đột quỵ ở tim và não khác nhau về cơ chế bệnh học, dấu hiệu, phương pháp điều trị và hậu quả lâu dài.
| Tiêu chí | Đột Quỵ Ở Tim (Nhồi Máu Cơ Tim) | Đột Quỵ Ở Não (Tai Biến Mạch Máu Não) |
|---|---|---|
| Cơ quan bị ảnh hưởng | Tim (cơ tim, mạch vành) | Não (tế bào thần kinh, mạch máu não) |
| Nguyên nhân chính | Tắc nghẽn động mạch vành do mảng xơ vữa hoặc cục máu đông | Tắc mạch máu não hoặc vỡ mạch máu não |
| Triệu chứng điển hình | Đau ngực trái, toát mồ hôi, khó thở, buồn nôn | Méo miệng, liệt nửa người, nói ngọng, lú lẫn |
| Tốc độ diễn biến | Nhanh, có thể tử vong trong vài phút nếu không cấp cứu | Diễn tiến cũng nhanh, nhưng “thời gian vàng” khoảng 3–6 giờ |
| Biến chứng lâu dài | Suy tim, loạn nhịp, ngừng tim | Liệt, rối loạn ngôn ngữ, mất trí nhớ, sống thực vật |
| Điều trị khẩn cấp | Thuốc tiêu huyết khối, đặt stent mạch vành | Thuốc tan huyết khối, điều chỉnh huyết áp, phẫu thuật |
Dấu hiệu cảnh báo của đột quỵ tim và não
Một trong những yếu tố quyết định khả năng sống sót chính là nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ. Tuy nhiên, không phải ai cũng phân biệt được triệu chứng của hai dạng đột quỵ phổ biến này.
Dấu hiệu đột quỵ não
- Méo mặt, một bên mặt xệ xuống, không thể cười đều 2 bên
- Yếu liệt tay hoặc chân, liệt một bên cơ thể
- Rối loạn ngôn ngữ, nói ngọng, không hiểu được lời người khác
- Đau đầu dữ dội, buồn nôn, chóng mặt
- Mất thăng bằng, đi loạng choạng
Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ tim
- Đau thắt ngực kéo dài hơn 10 phút, không giảm khi nghỉ ngơi
- Cảm giác như có vật nặng đè lên ngực, khó thở
- Đau lan từ ngực ra cánh tay trái, hàm, vai, lưng
- Buồn nôn, toát mồ hôi lạnh, chóng mặt
- Tim đập nhanh bất thường hoặc ngất xỉu
Đối tượng nguy cơ cao và biện pháp phòng ngừa
Đột quỵ có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng có một số đối tượng đặc biệt dễ gặp hơn. Biết rõ nguy cơ và chủ động phòng ngừa là cách duy nhất để ngăn chặn hậu quả đáng tiếc.
Nhóm nguy cơ cao:
- Người trên 50 tuổi
- Người có tiền sử cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao
- Người hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia
- Người ít vận động, béo phì
- Người có tiền sử bệnh tim hoặc từng bị đột quỵ
Biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Kiểm soát huyết áp và mỡ máu định kỳ
- Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Hạn chế muối, đường, dầu mỡ. Tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt.
- Ngưng hút thuốc và hạn chế rượu bia, thuốc lá làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
- Giữ tinh thần thoải mái, giảm stress vì căng thẳng kéo dài làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ đặc biệt là kiểm tra tim mạch, mạch máu não.
TÓM LẠI
Đột quỵ ở tim và đột quỵ não tuy cùng chung tên gọi nhưng lại là hai bệnh lý khác nhau về bản chất, triệu chứng và cách xử lý. Việc nhầm lẫn có thể khiến người bệnh không được cấp cứu đúng cách trong thời gian vàng, làm tăng nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng.