Tạp Chí Sức Khỏe
Rối loạn lưỡng cực là gì ? Nó có nguy hiểm không ?
Nội dung bài viết
Rối loạn lưỡng cực thực chất là gì? Có nguy hiểm không? Hãy cùng chúng tôi đi sâu vào vấn đề này để có cái nhìn đúng đắn hơn và tìm được giải pháp phù hợp nếu bạn hoặc người thân đang đối mặt với căn bệnh này.
Các dạng rối loạn lưỡng cực thường gặp hiện nay
Không phải ai mắc rối loạn lưỡng cực cũng có triệu chứng giống nhau. Dựa trên cường độ và chu kỳ cảm xúc, các chuyên gia tâm thần học đã phân loại rối loạn lưỡng cực thành nhiều thể khác nhau
Không phải ai mắc rối loạn lưỡng cực cũng có triệu chứng giống nhau. Dựa trên cường độ và chu kỳ cảm xúc, các chuyên gia tâm thần học đã phân loại rối loạn lưỡng cực thành nhiều thể khác nhau để tiện cho việc điều trị.
1. Rối loạn lưỡng cực loại I
Đây là thể nặng nhất và rõ rệt nhất. Người bệnh trải qua ít nhất một giai đoạn hưng cảm kéo dài từ 7 ngày trở lên (hoặc ngắn hơn nếu phải nhập viện khẩn cấp), sau đó có thể là một hoặc nhiều giai đoạn trầm cảm. Ở giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể:
- Nói nhiều, nhanh chóng, không vấp
- Nghĩ mình có quyền năng đặc biệt
- Đưa ra những quyết định liều lĩnh, đầu tư tiền vô tội vạ, quan hệ tình dục bừa bãi, tiêu xài không kiểm soát…
- Khi chuyển sang trầm cảm, họ trở nên u uất, không còn năng lượng, có thể có ý nghĩ tự tử.
2. Rối loạn lưỡng cực loại II
Dạng này nhẹ hơn loại I nhưng vẫn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Người bệnh không trải qua hưng cảm thực sự mà thay vào đó là giai đoạn hưng cảm nhẹ, không nghiêm trọng đến mức cần nhập viện nhưng đủ để thấy sự thay đổi trong hành vi.
Người mắc loại II thường bị hiểu nhầm là “người tích cực, sáng tạo, nhưng đôi khi buồn vô cớ”, trong khi thực tế họ đang mắc một rối loạn tâm thần cần theo dõi lâu dài.
3. Rối loạn chu kỳ nhẹ
Dạng này bao gồm nhiều giai đoạn hưng cảm nhẹ xen kẽ với trầm cảm nhẹ, kéo dài ít nhất 2 năm. Dù các triệu chứng không đủ để chẩn đoán là lưỡng cực loại I hoặc II, nhưng nếu không điều chỉnh sớm, tình trạng có thể phát triển thành một dạng rối loạn nghiêm trọng hơn.
Dấu hiệu nhận biết người mắc rối loạn lưỡng cực
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của rối loạn lưỡng cực giúp người bệnh tránh được những hậu quả nghiêm trọng và có cơ hội sống bình thường nếu điều trị đúng cách.
Các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực thường được chia thành hai nhóm chính: giai đoạn hưng cảm và giai đoạn trầm cảm.
Dấu hiệu của giai đoạn hưng cảm:
- Năng lượng tăng vọt, làm việc không biết mệt
- Nói liên tục, nhảy từ ý tưởng này sang ý tưởng khác
- Mất ngủ nhưng vẫn không mệt
- Lạc quan quá mức, cảm giác “tôi có thể làm được mọi thứ”
- Hành vi bốc đồng mua sắm quá đà, cá cược, quan hệ tình dục nguy cơ cao
Dấu hiệu của giai đoạn trầm cảm:
- Buồn bã, tuyệt vọng kéo dài
- Mất hứng thú với mọi hoạt động
- Cảm thấy vô dụng, tội lỗi
- Rối loạn giấc ngủ, thường xuyên mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
- Ý nghĩ tự tử, tự gây tổn thương
Dấu hiệu chuyển pha nhanh:
Một số người bệnh có thể trải qua các pha cảm xúc đối lập trong thời gian rất ngắn, gọi là “chuyển pha nhanh”. Đây là dạng nguy hiểm vì người bệnh không kịp thích nghi hoặc kiểm soát hành vi của mình.
Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu trên xuất hiện nhiều lần, theo chu kỳ hoặc ảnh hưởng đến cuộc sống, hãy chủ động đi khám chuyên khoa tâm thần càng sớm càng tốt.
Rối loạn lưỡng cực có nguy hiểm không? Những hệ lụy cần cảnh báo
Không ít người xem rối loạn lưỡng cực là “tính cách đặc biệt” mà không nhận ra những nguy hiểm tiềm ẩn nếu không được điều trị kịp thời.
Ở giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể đưa ra những quyết định liều lĩnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc, tài chính và danh dự.
Trong giai đoạn trầm cảm, cảm giác vô vọng, tội lỗi và không có lối thoát rất dễ dẫn đến hành vi tự sát. Thống kê cho thấy khoảng 15% bệnh nhân lưỡng cực có ý định hoặc hành động tự sát ít nhất một lần trong đời.
Tâm trạng thay đổi thất thường khiến người bệnh khó duy trì được các mối quan hệ cá nhân, dẫn đến cô lập xã hội, gia đình căng thẳng, ly hôn hoặc mâu thuẫn nghiêm trọng với đồng nghiệp.
Không thể duy trì công việc ổn định, học tập gián đoạn, thường xuyên nhập viện, dùng thuốc lâu dài, tất cả khiến cuộc sống của người mắc rối loạn lưỡng cực trở nên khó kiểm soát và kém hạnh phúc nếu không được can thiệp đúng.
Rối loạn lưỡng cực có chữa được không?
Dù không thể điều trị dứt điểm hoàn toàn, nhưng với phác đồ đúng và sự đồng hành từ gia đình, người mắc rối loạn lưỡng cực hoàn toàn có thể sống một cuộc sống ổn định, có ích.
1. Điều trị bằng thuốc
- Thuốc ổn định khí sắc: lithium, valproate
- Thuốc chống loạn thần: quetiapine, olanzapine
- Thuốc chống trầm cảm: fluoxetine, sertraline (phải dùng kèm thuốc ổn định khí sắc để tránh gây hưng cảm)
Người bệnh không được tự ý ngưng thuốc vì dễ tái phát nặng hơn.
2. Trị liệu tâm lý
Các phương pháp như CBT, liệu pháp gia đình và huấn luyện kỹ năng xã hội giúp người bệnh nhận diện sớm triệu chứng và kiểm soát cảm xúc tốt hơn.
3. Điều chỉnh lối sống
- Thiết lập giờ ngủ nghỉ cố định
- Tránh chất kích thích (rượu, cafe, ma túy)
- Tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh
- Theo dõi tâm trạng qua nhật ký cảm xúc
4. Hỗ trợ xã hội
Người mắc rối loạn lưỡng cực cần sự thông cảm và hỗ trợ từ người thân. Sự kỳ thị và hiểu lầm khiến họ dễ rơi vào trầm cảm hoặc bỏ điều trị. Tham gia các nhóm hỗ trợ tâm lý cộng đồng là một cách tốt để duy trì tinh thần tích cực.
KẾT LUẬN
Rối loạn lưỡng cực không phải là một “tính cách lập dị”, mà là một căn bệnh tâm thần thực sự cần được hiểu đúng và điều trị bài bản. Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng với sự đồng hành của y học hiện đại, người bệnh có thể kiểm soát tốt các triệu chứng và sống cuộc đời trọn vẹn.
Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ rối loạn lưỡng cực, đừng chần chừ tìm đến bác sĩ tâm lý, bởi can thiệp sớm chính là chìa khóa giúp hành trình hồi phục trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn rất nhiều.